شانتاژ خبری چیست و شانتاژگر یعنی چه؟
آیا می دانید شانتاژ خبری چیست و شانتاژگر یعنی چه؟ شانتاژ یک وازه فرانسوی است که معانی مختلفی دارد. آسمونی در این بخش در مورد شانتاژ و معنی آن و همچنین شانتاژگر بیشتر صحبت می کند.
شانتاژ یعنی چه؟
باج‌گیری یا شانتاژ چیست؟ (به فرانسوی: Chantage)
شانتاژ لغتی فرانسوی به معنای آواز خواندن و مسخره بازی درآوردن است. این واژه در لغت به معنای حقّ السکوت یا اخاذی است. ولی در اصطلاح شانتاژ به تحمیلات ناروایی که فردی از راه گفتار یا کردار یا تهدید به رسوا نمودن، به فردی دیگر وارد می‌سازد تا از او چیزی طلب کند، گفته میشود.
همچنین شانتاژ به عملی اطلاق میشود که فردی از شرایط مساعدی که دارد، سوء استفاده کند و آن را وسیلۀ تهدید، قرار دهد تا آن فرد یا افراد برخلاف نظر خود رفتار کنند. در شانتاژ انحراف از معیارهای اخلاقی مستتر است و فرد شانتاژ کننده، اغلب به درجه و انواعی از اختلالات اخلاقی و روانی گرفتار است که این نیز مساله‌ای عارضی است و معلول شرایط نامطلوب زیستی، تربیتی، بهداشتی و اجتماعی (اقتصادی، سیاسی، فرهنگی) می‌باشد.
می‌توان به شانتاژ با رویکردهای مختلف نگاه کرد؛ مثل رویکرد سیاسی، که نوعی باج‌گیری است که از شخص یا جمعیتی مانند فرد و حزب و دسته یا حتّی از دولت،گرفته میشود. اشخاص باج گیرنده که از افشای رازی در مورد فردی، سکوت می‌کنند و مالی اعمّ از منقول یا غیر منقول و اغلبً پول دریافت می‌کنند، حقوق جزاء این مورد را حق السّکوت شخص می‌داند. در مورد دولت ها و جمعیت ها این مساله جنبۀ سیاسی دارد و با سرنوشت گروهی کوچک یا بزرگ مرتبط میشود.
اینگونه حقّ السکوت ها را رسانه‌های خبری به ویژه روزنامه‌نویس‌ها دریافت می‌کنند. بنابراین حقّ السّکوت و شانتاژ هم به صورت شفاهی و هم به نوع کتبی اعمال میشود. در رویکرد سیاسی، شانتاژ به مفهوم تهدید و اشاعۀ اکاذیب فضیحت بار نسبت به شخصیت‌های سیاسی برای کسب اطلاعات مورد نظر به کار می‌رود. در رویکرد رسانه‌ای نیز شانتاژ تبلیغاتی مطرح میشود. در این رویکرد بدین معناست که با تبلیغات کذب و جعل، طرف مقابل مجبور به تسلیم یا باج دهی شود که در نتیجه طرف مقابل یا مقابله به مثل می‌نماید یا هزینه ای را می‌پردازد تا این روند ادامه پیدا نکند و در واقع تسلیم میشود.
معانی مختلف شانتاژ چیست؟
هوچیگری
جوسازی رسانه ای
تلاش برای شکست رقیب از راه سفسطه
تهدید به افشاگری
تهییج و تحریک شنوندگان و جلوگیری از مطرح شدن یا اثر گذاشتن سخنان رقیب
شانتاژ سیاسی چیست؟ (Political Extortion : اخاذی سیاسی)
واژه شانتاژ به طور کلی به معنای با تهدید و ارعاب از کسی چیزی گرفتن، یا او را برخلاف میل و اراده اش به کاری واداشتن، یا از کاری بازداشتن، آمده است. و اما در جهان سیاست شانتاژ به 3 شکل شناخته میشود که گاهی یک یا دو یا زمانی هر سه شکل آن در آن واحد روی مساله ای یا موضوعی که معمولاً انسان می باشد پیاده می شود. این سه شکل عبارتند از اوّل شکنجه روحی یعنی کسی را از لحاظ روانی و روحی تحت فشار قرار دادن و او را بر خلاف رضایتش به کاری واداشتن یا از کاری بازداشتن.
دوّم شکنجه فیزیکی یعنی موضوع یا سوژه را (انسان را) از نظر جسمی مورد شکنجه قرار دادن. سوّم حالت بخصوصی است که بدان شانتاژ از راه گروگانگیری گفته می شود؛ که گروگان میتواند هم کودک آدمی باشد و هم مسافر هواپیما یا امثالهم. در چنین حالتی علاوه بر اینکه گروگانها مستقیماً، چه ازلحاظ روحی و چه از لحاظ جسمی تحت شکنجه قرار میگیرند، ملتها یا ناسیونهای وابسته به آنها نیز خود را سخت اهانت شده مییابند.
چون اوّلاً قادر به دفاع از آزادی اتباع خود نیستند، ثانیاً کم و بیش باید به خواسته های گروگانگیرها تسلیم شوند. تاریخ روابط سیاسی جهان (مکتوب یا غیر مکتوب) پر از انواع شانتاژهای سیاسی است که تاکنون از راههای مختلف در جوامع گوناگون اِعمال شده است و معمولترینشان توقیف و حبس فرستادگان یا مقیمان اتباع کشوری، در کشور رقیب بوده است که سرانجام سیاستمداران راه حلی به صورت صدور اماننامه برای این مشکل پیدا کرده اند. ولی برای جلوگیری از گروگانگیری به شکل موجود در قرن حاضر، بخصوص پس از جنگ جهانی دوّم که سخت باب شده است، هنوز راه حلی پیدا نکرده اند.
شانتاژ از فعل فرانسوی chanter گرفته شده است و این واژه از لغتی لاتینی chantare به معنای آواز خواندن و مسخره بازی کردن آمده است. این واژه در لغت به معنای حقّ السکوت یا أخٌاذی است؛ ولی در اصطلاح به تحمیلات ناروایی که فردی از راه گفتار یا کردار یا تهدید به رسوا نمودن، به فردی دیگر وارد می‌سازد تا از او چیزی طلب کند، گفته میشود.
همچنین به عملی اطلاق میشود که فردی از شرایط مساعدی که دارد، سوء استفاده کند و آن را وسیلۀ تهدید، قرار دهد تا آن فرد یا أفراد برخلاف نظر خود رفتار کنند.
در شانتاژ انحراف از معیارهای اخلاقی مستتر است و فرد شانتاژ کننده، اغلب به درجه و انواعی از اختلالات اخلاقی و روانی گرفتار است که این نیز مسأله‌ای عارضی است و معلول شرایط نامطلوب زیستی، تربیتی، بهداشتی و اجتماعی (اقتصادی، سیاسی، فرهنگی) می‌باشد.
می‌توان به شانتاژ با رویکردهای مختلف نگاه کرد؛ مثل رویکرد سیاسی، که نوعی باج‌گیری است که از شخص یا جمعیتی مانند فرد و حزب و دسته و یا حتّی از دولت،گرفته میشود. أشخاص باج‌گیرنده که از إفشای رازی در مورد فردی، سکوت می‌کنند و مالی أعمّ از منقول و یا غیرمنقول و اغلبً پول دریافت می‌کنند، حقوق جزاء این مورد را حق‌السّکوت شخص می‌داند.
در مورد دولت‌ها و جمعیتها این مسأله جنبۀ سیاسی دارد و با سرنوشت گروهی کوچک یا بزرگ مرتبط میشود. اینگونه حقّالسکوت‌ها را رسانه‌های خبری به ویژه روزنامه‌نویس‌ها دریافت می‌کنند. بنابراین حقّالسّکوت و شانتاژ هم به صورت شفاهی و هم به نوع کتبی إعمال میشود.
در رویکرد سیاسی، شانتاژ به مفهوم تهدید و اشاعۀ أکاذیب فضیحتبار نسبت به شخصیت‌های سیاسی برای کسب اطلاعات مورد نظر به کار می‌رود.
در رویکرد رسانه‌ای نیز شانتاژ تبلیغاتی مطرح میشود. در این رویکرد بدین معناست که با تبلیغات کذب و جعل، طرف مقابل مجبور به تسلیم و یا باج‌دهی شود که در نتیجه طرف مقابل یا مقابله به مثل می‌نماید و یا هزینه‌ای را می‌پردازد تا این روند ادامه پیدا نکند و در واقع تسلیم میشود.
شانتاز در اصطلاح به تحمیلات ناروایی که فردی از راه گفتار یا کردار یا تهدید به رسوا نمودن، به فردی دیگر وارد می‌سازد تا از او چیزی طلب کند، گفته میشود.
شانتاژ کلمه ای است که بارها شنیده ایم و در شرایط مختلف با این اصطلاح برخورد کرده ایم. اما در این مقال قصد بر این است تا با معانی لغوی و موضوعی و قانونی آن بیشتر آشنا شویم.
از لحاظ لغوی :
در فرهنگ لغت فارسی معین ، شانتاژ به معنای هوچیگری ، تلاش برای شکست رقیب از راه سفسطه ، تهدید به افشاگری ، تهییج و تحریک شنوندگان و جلوگیری از مطرح شدن یا اثر گذاشتن سخنان رقیب است. شانتاژ از فعل فرانسوی chanter گرفته شده است و این واژه از لغتی لاتینی chantare به معنای آواز خواندن و مسخره بازی کردن آمده است. این واژه همچنین در لغت به معنای حقّ السکوت یا أخٌاذی است؛
از لحاظ موضوعی :
شانتاژ در اصطلاح به تحمیلات ناروایی که فردی از راه گفتار یا کردار یا تهدید به رسوا نمودن، به فردی دیگر وارد می‌سازد تا از او چیزی طلب کند، گفته میشود.
همچنین به عملی اطلاق میشود که فردی از شرایط مساعدی که دارد، سوء استفاده کند و آن را وسیلۀ تهدید، قرار دهد تا آن فرد یا أفراد برخلاف نظر خود رفتار کنند.
در شانتاژ ، انحراف از معیارهای اخلاقی مستتر است و فرد شانتاژ کننده، اغلب به درجه و انواعی از اختلالات اخلاقی و روانی گرفتار است که این نیز مسأله‌ای عارضی است و معلول شرایط نامطلوب زیستی، تربیتی، بهداشتی و اجتماعی (اقتصادی، سیاسی، فرهنگی) می‌باشد.
می‌توان به شانتاژ با رویکردهای مختلف نگاه کرد؛
مثل رویکرد سیاسی، که نوعی باج‌گیری است که از شخص یا جمعیتی مانند فرد و حزب و دسته و یا حتّی از دولت،گرفته میشود.
در مورد دولت‌ها و جمعیتها ، این مسأله جنبۀ سیاسی دارد و با سرنوشت گروهی کوچک یا بزرگ مرتبط میشود. بنابراین حق السکوت و شانتاژ هم به صورت شفاهی و هم به نوع کتبی إعمال میشود.
در رویکرد سیاسی، شانتاژ به مفهوم تهدید و اشاعۀ أکاذیب فضیحتبار نسبت به شخصیت‌های سیاسی برای کسب اطلاعات مورد نظر به کار می‌رود.
در رویکردی دیگر نیز شانتاژ تبلیغاتی مطرح میشود. این رویکرد بدین معناست که با تبلیغات کذب و جعل، طرف مقابل مجبور به تسلیم و یا باج‌دهی شود که در نتیجه طرف مقابل یا مقابله به مثل می‌نماید و یا هزینه‌ای را می‌پردازد تا این روند ادامه پیدا نکند و در واقع تسلیم میشود.
از لحاظ قانونی :
در حقوق جزا ، رفتار أشخاص باج‌گیرنده که از إفشای رازی در مورد فردی، سکوت می‌کنند و در قبال حق السکوت ، مالی أعمّ از منقول و یا غیرمنقول و اغلبً پول دریافت می‌کنند را مجرمانه تلقی کرده و عمل مذکور را اخاذی برشمرده است.
بر همین اساس در ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی آمده است :
“هر گاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشاء سری نسبت به خود یا بستگان او نماید،اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا (۷۴) ضربه یا زندان از دو‌ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.”
حال که اندکی با اصطلاح شانتاژ آشنا شدیم ، خوب است بدانیم که در صورت نیاز به شکایت برعلیه شخص شانتاژگر و یا بهتر بگویم اخاذ ، به کدام مرجع جهت رسیدگی باید مراجعه کنیم.
برای شکایت اخاذی و رسیدگی به جرم اخاذی باید به دادسراهای عمومی و انقلاب در هر شهرستان مراجعه کرد. بدیهی است در صورت وجود دلائل و مستندات کافی ، موضوع از طریق دادسرا مورد بررسی دقیق قرار گرفته و پس از صدور قرار مجرمیت ، پرونده جهت صدور حکم به دادگاه کیفری ارجاع می شود.