مجموعه کامل ضرب المثل های فارسی با معنی (بر اساس الفبا)

بیش از 600 ضرب المثل فارسی با معنی و توضیحات در دسته های ضرب المثل های معروف فارسی، ضرب المثل های فارسی خنده دار، ضرب المثل های افغانی و ... ارائه شده اند.

ضرب المثل فارسی

ستاره | سرویس سرگرمی – چقدر با ضرب المثل های فارسی آشنایی دارید و آن‌ها را به کار می‌برید؟ کشور ما از وسعت زیاد و فرهنگ عامه قوی برخوردار است و به همین دلیل برای هر موضوعی شاید ده‌ها ضرب المثل داشته باشیم. در این مطلب قصد داریم ضمن ارائه لیست ضرب المثل های فارسی و ایرانی به ترتیب حروف الفبا، معروف‌ترین آن‌ها را در فهرستی جداگانه همراه با معنی ارائه کنیم.

ضرب المثل های معروف ایرانی با توضیح

۱. آب از دستش نمی‌چکد

این مثل در مورد افراد بسیار خسیس استفاده می‌شود.

~~✦✦~~

۲. آب پاکی را روی دستش ریخت

یعنی ناامید کردن کسی

~~✦✦~~

ضرب المثل‌ آب پاکی را روی دستش ریخت

♣ ♣ ♣ ضرب المثل‌ های معروف ایرانی ♣ ♣ ♣

۳. از کوزه همان برون تراود که در اوست

گفتار و رفتار هر کس بر اساس ذات و درونیات اوست.

~~✦✦~~

۴. از ماست که بر ماست

در موردی گفته می‌شود که شخصی از نزدیکان خود آسیب ببیند.

~~✦✦~~

۵. آستین نو بخور پلو

در موردی گفته می‌شود که افراد نادان را در لباس کهنه تحویل نمی‌گیرند و نادانان ظاهرساز را بر صدر می‌نشانند.

~~✦✦~~

۶. آسه برو آسه بیا که گربه شاخت نزند

یعنی برای آن که آسیبی متوجه تو نشود، نباید جلوی چشم دیگران عرض اندام کنی.

~~✦✦~~

۷. آشپز که دوتا شد، آش یا شور می‌شه یا بی‌نمک

یعنی وقتی قرار باشد دو نفر در کاری شریک شوند، حتما آن کار را خراب می‌کنند. (درست انجام ندادن وظیفه در کار گروهی)

~~✦✦~~

۸. آفتابه لگن هفت دست، شام و ناهار هیچی

وقتی در جور کردن مقدمات کاری افراط کنند ولی خود کار را به درستی انجام ندهند.

~~✦✦~~

۹. اگر دعای بچه‌ها اثر داشت، یک معلم زنده نمی‌ماند.

این ضرب المثل را وقتی به کار می‌برند که کسی درباره تأثیر دعای فرزندان چیزی بگوید.

~~✦✦~~

۱۰. آن را که حساب پاک است، از محاسبه چه باک است؟

یعنی کسی که به دیگران خیانتی نکرده است، با این که بخواهند به اعمال او رسیدگی کنند، مشکلی ندارد.

~~✦✦~~

آن را که حساب پاک است، از محاسبه چه باک است؟

♣ ♣ ♣ ضرب المثل‌ های معروف فارسی ♣ ♣ ♣

۱۱. اون‌ وقت که جیک‌جیک مستونت بود، یاد زمستونت نبود؟

یعنی آن موقع که باید خودت را برای روزهای سخت آماده بکنی، به بی خیالی و خوش گذرانی مشغول بودی.

~~✦✦~~

۱۲. به قاطر گفتند: بابات کیه؟ گفت: آقا داییم اسبه.

در مورد اشخاصی گفته می‌شود که می‌خواهند با پارتی بازی و به واسطه اقوام خود به جایی برسند.

~~✦✦~~

۱۳. چاه کن همیشه ته چاه است

یعنی کسی که توطئه می‌کند تا دیگران را به دردسر بیندازد، خودش دچار دردسر و گرفتاری می‌شود.

~~✦✦~~

۱۴. چه خوشه میوه فروشی، کس نخره خودت بنوشی.

این مثل را درباره خوراکی فروشان به طنز و طعنه به کار می‌برند.

~~✦✦~~

۱۵. خدا به آدم گدا، نه عزا بده و نه عروسی

یعنی هر چیزی آدم فقیر را دچار زحمت می‌کند.

~~✦✦~~

۱۶. خر را که به عروسی می‌برند برای خوشی نیست، برای آبکشی است.

در موردی گفته می‌شود که فردی زحمتکش را به جشنی دعوت می‌کنند ظاهرا او مهمان است ولی در اصل او را برای خدمت کردن دعوت کرده‌اند.

~~✦✦~~

۱۷. خودشو نمی‌تونه نگه داره چه طور منو نگه می‌داره؟

داستان این ضرب المثل به این صورت است که بر سفره کریم خان زند، لرزانک (چیزی شبیه به ژله) گذاشته بودند. یکی از نزدیکان گفت: میل بفرمایید. خیلی قوت دارد. کریم خان گفت: این که می‌لرزد. چیزی که خودش را نمی‌تواند نگه دارد، چه طور مرا نگه می‌دارد؟

~~✦✦~~

خودشو نمی‌تونه نگه داره چه طور منو نگه می‌داره؟

♣ ♣ ♣ ضرب المثل‌ های معروف فارسی♣ ♣ ♣

۱۸. در دروازه را می‌توان بست؛ ولی دهان مردم را نمی‌توان بست.

این ضرب المثل درباره حرف مردم است که هیچ گاه تمام نمی‌شود.

~~✦✦~~

۱۹. دو قورت و نیمش باقیه.

داستان این مثل از این قرار است که روزی حضرت سلیمان تمام حیوانات و پرندگان را به قصر خود دعوت کرد. سپس سفره‌ای پهن کرد و انواع غذاها به مقدار بسیار بر سفره نهاد. پیش از همه نهنگی سر از آب بیرون کرد و از سلیمان غذا خواست. به امر سلیمان لقمه‌ای در دهانش افکندند، بلعید و باز از سلیمان غذا خواست تا آن که تمام غذا را در دهانش ریختند و او بلعید ولی باز طالب غذا بود. سلیمان از خوراک آن حیوان تعجب کرد و از او پرسید: خوراک تو در هر روز چه قدر است. نهنگ گفت: روزی «سه قورت» و تمام این غذاها که به من دادید نیم قورت بود و هنوز دو قورت و نیمم باقیست.

~~✦✦~~

۲۰. سوزن همه را می‌پوشاند؛ اما خودش لخت است.

این مثل درباره انسان‌های بخشنده‌ای به کار می‌رود که به فکر دیگران هستند و اغلب از خودشان غافل می‌مانند.

۲۱. عروس که مادر شوهر نداره، اهل محل مادر شوهرشند.

یعنی اهل محل و همسایه‌ها در کار عروس تازه دخالت می‌کنند.

~~✦✦~~

۲۲. فقیر در جهنم نشسته.

یعنی هر چه از دست انسان فقیر برود، می‌گوید: به جهنم.

~~✦✦~~

۲۳. ﻓﯿﻞ ﺯﻧﺪﻩ ﻭ ﻣﺮﺩﻩﺍﺵ ﺻﺪ ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ.

یعنی ارج و قیمت ﺷﺨﺺ نیکوکار در هنگام زندگی و پس از مرگ او به یک میزان است.

~~✦✦~~

۲۴. ﻓﯿﻞ ﻭ ﻓﻨﺠﺎﻥ!

یعنی ﺩﻭ چیز که از لحاظ شکل و قیافه قابل قیاس نیستند.

~~✦✦~~

۲۵. فیلش یاد هندوستان کرده

یعنی شخصی به یاد روزگار خوش گذشته افتاده است.

~~✦✦~~

۲۶. ﻗﺴَم حضرت عباس ﺭﺍ ﺑﺎﻭﺭﮐﻨﻢ ﯾﺎ ﺩﻡ ﺧﺮﻭﺱ ﺭﺍ؟

یعنی چیزی را که می‌گویی دروغ است و دروغ تو کاملا مشخص است.

~~✦✦~~

۲۷. کاه ﭘﯿﺶ ﺳﮓ ﻭﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻥ پیشﺧﺮ نهادن

ﮐﺎﺭﯼ را بر خلاف عرف ﻭ ﻭﺍﺭﻭﻧﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻥ.

~~✦✦~~

۲۸. ﮐﺒﮑﺶ ﺧﺮﻭﺱ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪ.

ﺷﺎﺩ ﻭ ﺳﺮﺣﺎﻝ ﺍﺳﺖ .

~~✦✦~~

۲۹. ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺧﺮ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ببرد، ﭘﺎﯾﯿﻦ هم ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﯿﺎﻭﺭﺩ.

یعنی ﺳﺮﺭﺷﺘﻪ هرﮐﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ابداع ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ.

~~✦✦~~

۳۰. ﮐﻼﻍ ﺳﺮ ﻻﻧﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﻗﺎﺭﻗﺎﺭ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ.

ﺑﻪ ﺧﻮﯾﺸﺎﻥ ﻭ ﻧﺰﺩﯾﮑﺎﻥ ﻧﺎﺳﺰﺍﮔﻮﯾﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ. نظیر: فحش به فامیل تف سر بالاست.

~~✦✦~~

۳۱. ﮐﻼغه می‌گه ﺍﺯ ﻭﻗﺘﯽ ﺑﭽﻪﺩﺍﺭ ﺷﺪم، یه ﺷﮑﻢ ﺳﯿﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺪﯾﺪم.

یعنی والدین مجبورند خود را وقف فرزندان خود کنند.

~~✦✦~~

۳۲. ﮔﺎﻭ ﻧُﻪ ﻣﻦ ﺷﯿﺮ ده

این ضرب المثل درباره ﮐﺴﯽ به کار می‌رود ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﻑ ﯾﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺎﺷﺎﯾﺴتی همه نیکی‌ها را که در مقابل افراد انجام داده، بی اثر و ضایع کند.

~~✦✦~~

۳۳. ﮔﺮﺑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺿﺎﯼ ﺧﺪﺍ ﻣﻮﺵ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﺩ.

ﻫﯿﭻﮐﺲ بدوﻥ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﺍﺟﺮﺕ ﮐﺎﺭﯼ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ، ﺗﻼﺵ ﻭ ﺯﺣﻤﺖ ﻫﺮ ﮐﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺴﺐ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ.

~~✦✦~~

۳۴. ﮔﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﺩنبه ﺍﻓﺘﺎﺩ ﺳﮓ ﺑﻪ ﺷﮑﻤﺒﻪ ﺍﻓﺘﺎﺩ

ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﭘﺮﺧﻮر ﻭ ﺷﮑﻤﻮست به کار می‌رود.

~~✦✦~~

ضرب المثل های فارسی

♣ ♣ ♣ ضرب المثل‌ های معروف فارسی♣ ♣ ♣

۳۵. ﮔﺮﺑﻪ ﺭﺍ ﺩﻡ حجله ﺑﺎﯾﺪ کشت.

یعنی ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ هرﮐﺎﺭﯼ ﺑﺎﯾﺪ مواظب سوء استفاده دیگران بود.

~~✦✦~~

۳۶. ﮔﺮﺑﻪﺭﻗﺼﺎﻧﯽ ﮐﺮﺩﻥ

یعنی ﺍﺷﮑﺎﻝ ﺗﺮﺍﺷﯽ ﮐﺮﺩﻥ، ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻭ ﻓﺮﺩﺍ ﮐﺮﺩﻥ، ﺑﺎﺯﯼ ﺩﺭ ﺁﻭﺭﺩﻥ.

~~✦✦~~

۳۷. ﮔﺮﮒ ﺩﺭ ﻟﺒﺎﺱ ﻣﯿﺶ

یعنی ﺑﻪﻇﺎﻫﺮ ﻧﯿﮑﻮﮐﺎﺭ ﻭ ﻣﺼﻠﺢ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺑﺎﻃﻦ ﻓﺎﺳﺪ ﻭ ﺭﯾﺎﮐﺎﺭ.

~~✦✦~~

۳۸. ﮔﺮﮒ ﺩﻫﻦﺁﻟﻮﺩﻩ ﻭ ﯾﻮﺳﻒ ﻧﺪﺭﯾﺪﻩ

ﺑﺪﻭﻥ ﮔﻨﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ عقوبت ﺷﺪﻥ. نظیر: آش نخورده و دهن سوخته.

~~✦✦~~

۳۹. ﮔﺮﮒ ﻭ ﻣﯿﺶ ﺍﺯ ﯾﮏﺟﺎ ﻣﯽﺧﻮﺭﻧﺪ.

این ضرب المثل درباره ﺟﺎیی به کار می‌رود ﮐﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭ ﺍﻣﻨﯿﺖ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ و کسی به دیگری آزار نمی‌رساند.

~~✦✦~~

۴۰. ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺧﺮﺱ ﺗﺨﻢ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﯾﺎ ﺑﭽﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ ﮔﻔﺖ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﻡﺑﺮﯾﺪﻩ ﻫﺮﭼﻪﺑﮕﻮﯾﯽ ﺑﺮ ﻣﯽﺁﯾﺪ.

ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺁﺩﻡ ﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﻓﻦ ﺣﺮﯾﻒ ﻫﺮﮐﺎﺭﯼ ﺑﺮ ﻣﯽﺁﯾﺪ

~~✦✦~~

۴۱. ﮔﻨﺠﺸﮏ ﺍﻣﺴﺎﻟﯽ ﮔﻨﺠﺸﮏ ﭘﺎﺭﺳﺎﻟﯽ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﺪﺍﺭﺩ.

یعنی فردی ﭼﯿﺰﯼ ﻧﯿﺎﻣﻮﺧﺘﻪ و می‌خواهد به شخص با تجربه‌ای آموزش بدهد. نظیر: غوره نشده، مویز شده.

~~✦✦~~

۴۲. ﮔﻨﺠﺸﮏ ﺭﻭﺯﯼ ﺑﻮﺩﻥ

یعنی فردی بسیار فقیر

~~✦✦~~

۴۳. مار از پونه بدش می‌آید، در لانه‌اش سبز می‌شود.

این ضرب المثل زمانی استفاده می‌شود که کسی از چیز یا شخصی گریزان باشد و مرتبا با آن رو به رو شود.

~~✦✦~~

۴۴. ﻣﺎﺭ ﺩﺭ ﺁﺳﺘﯿﻦ ﭘﺮﻭﺭﺩﻥ

یعنی ﺁﺩﻡ شروری ﺭﺍ بدون اطلاع ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﺮﺩﻥ.

~~✦✦~~

۴۵. ماﺭﮔﺰﯾﺪﻩ ﺍﺯ ﺭﯾﺴﻤﺎﻥ ﺳﯿﺎﻩ ﻭ ﺳﻔﯿﺪ ﻣﯽﺗﺮﺳﺪ.

ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﻫﺮﮐﺲ ﻭ ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺁﺳﯿﺐ و یا چشم ﺯﺧﻤﯽ ﺑﺒﯿﻨﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ.

~~✦✦~~

yektanet-logo-sign

تبلیغ

خرید اسکریپت پشتیبانی شایان | سامانه مدیریت مشتریان shayan از راست‌چین

خرید اسکریپت پشتیبانی شایان | سامانه مدیریت مشتریان shayan از راست‌چین

مشاهده

۴۶. مال بد بیخ ریش صاحبش

این ضرب المثل زمانی به کار می‌رود که وسیله‌ای که دارای عیب باشد، همیشه به صاحبش بازمی‌گردد و صاحب آن وسیله هم به ناچار باید آن را بپذیرد.

~~✦✦~~

۴۷. مال مفت و دل بی‌رحم

هنگامی‌ که فرد به مال مفت و مجانی رسیده و آن را اسراف و ریخت و پاش می‌کند.

~~✦✦~~

۴۸. مال یک جا می‌رود ایمان هزار جا

این ضرب المثل در موقعیتی استفاده می‌شود که مالی از فردی دزدیده شود و مالباخته بدون اطمینان به همه کس شک و ظن داشته باشد و تهمت بزند.

~~✦✦~~

۴۹. ماه پشت ابر نمی‌ماند.

یعنی عاقبت حقیقت آشکار می‌شود.

~~✦✦~~

۵۰. ﻣﺎﻫﯽ ﺍﺯ «سر» ﮔَﻨﺪﻩ ﮔﺮﺩﺩ ﻧﯽ ﺯ «ﺩُﻡ»

ﻣﻔﺎﺳﺪ ﻭ ﮔﻤﺮﺍهی‌ها همیشه از کسانی سر می‌زند که در جامعه شناخته شده هستند و مسؤولیتی دارند.

~~✦✦~~

۵۱. ﻣﺎﻫﯽ ﺭﺍ ﻫﺮ ﻭﻗﺖ ﺍﺯﺁﺏ ﺑﮕﯿﺮﯼ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﺳﺖ.

یعنی هر موقع که ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﺁﻭﺭﺩﯼ، آن را غنیمت بدان.

~~✦✦~~

۵۲. مثل زن سعدی

یعنی زنی که همیشه در خیابان در حال گشت و گذار باشد و کم‌تر در خانه به سر ببرد.

~~✦✦~~

۵۳. مثل سیبی که از وسط نصف شده باشد.

کاربرد این ضرب المثل وقتی است که دو نفر و یا دو چیز شباهت فراوانی به یکدیگر داشته باشند.

~~✦✦~~

۵۴. مثل عنق منکسره

اشاره به فرد بد اخلاق و ترش رو

~~✦✦~~

۵۵. مثل کبک سرش را زیر برف کرده.

فردی که متوجه عیب خود نیست و از همه چیز بی خبر است.

~~✦✦~~

۵۶. مثل ﮐﺒﮏ ﺳﺮﺵ ﺭﺍ ﺯﯾﺮ ﺑﺮﻑ ﻣﯽﮐﻨﺪ.

یعنی سعی می‌کند از دور و بر خود بی اطلاع بماند؛ چون فکر می‌کند به نفع اوست که بی اطلاع باشد.

~~✦✦~~

ضرب المثل های ایرانی

ضرب المثل های خنده دار ایرانی

۱. از درد ناعلاجی به گربه می‌گه خانوم باجی.

( وقتی که به ناچار مجبور به پذیرش چیز یا کس دیگری بشوند، این ضرب المثل را به کار می‌برند.)

~~✦✦~~

۲. آش کشک خاله‌ته، بخوری پاته، نخوری پاته.

(یعنی: این کار را باید انجام دهی. چه دلت بخواد چه دلت نخواد.)

~~✦✦~~

۳. انگور خوب نصیب شغال می‌شه.

(کنایه از دختران زیبا که دچار شوهران زشت و بد اخلاق می‌شوند.)

~~✦✦~~

۴. آسوده کسی که خر ندارد، از کاه و جو اش خبر ندارد.

(یعنی: آدم فقیر نگران از دست رفتن مالش نیست.)

~~✦✦~~

۵. پز عالی، جیب خالی.

(یعنی: پرمدعا و بی پول.)

از مطالعه بیش از ۶۰ ضرب المثل خنده دار فارسی با معنی و مفهوم آن‌ها در بخش فرهنگ و هنر ستاره غافل نشوید.

ضرب المثل افغانی

۱. آب از سر بند بسته می‌شود

معنی: باید هر اصلاحی را از مبدا و منشا آن انجام داد.

~~✦✦~~

۲. پیل هر چی مردنی بشه د شکمشی یک زانو آوه

معنی: فیل هر چه مردنی‌تر باشد در شکمش یک زانو آب موجود است.

~~✦✦~~

۳. آو طرف آو ریز خو موره

معنی: آب به طرف آبریز خود می‌رود.

~~✦✦~~

۴. خوش درخشید، ولی دولت مستعجل بود

معنی: پس از برخورداری از شیرین کامی‌ها و خوشی‌های زودگذر گفته می‌شود یا در جایی که شخصی یا جمعی برای انجام کار دست به کار شوند، ولی حادثه غیرمترقبه‌ای آن‌ها را از ادامه خدمت‌گزاری باز دارد و به نتیجه‌ای نرسیده باشند.

~~✦✦~~

۵. دیگ شریکی را سر چار راهی مشکن

معنی: کاری که چند تن در آن شریک باشند غالباً به دلیل اختلافات نتیجه خوبی نمی‌دهد. یا به عبارتی آشپز که دوتا میشه غذا یا شور میشه یا بی نمک.

~~✦✦~~

۶. کار کو داندازه که از دست و پای نندازه

معنی: کار را با قاعده انجام بده تا از دست و پا نیفتی

~~✦✦~~

۷. دیر آیه درست آیه

معنی: دیر آید درست آید.

با مجموعه‌ای از ۳۰ ضرب المثل افغانی با معنی همراه ستاره باشید.

سخن آخر

در این مطلب مجموعه کاملی از ضرب المثل‌های فارسی را با معنی بر اساس حروف الفبا ارائه کردیم. در پایان، از شما دعوت می‌کنیم تا برای کسب اطلاعات بیشتر، نگاهی به مفهوم ضرب‌ المثل‌ و تاریخچه آن بیاندازید. شما چه جمله‌های دیگری از ضرب المثل های معروف ایرانی را به خاطر دارید که مفهوم جالبی دارند؟ در بخش «نظرات و پرسش‌ها»،دیدگاه‌ها و نوشته‌های خود را با ما و خوانندگان ستاره در میان بگذارید و ما را از دانسته ها و نظرات خود بهره‌مند سازید.